Allereerst wat achtergrond informatie. Jeremy Corbyn zit al sinds 1983 in het Britse Lagerhuis. Hij staat bekend als een traditionele (lees: écht linkse) politicus, en is – mede door zijn bescheidenheid – vrij populair. Man van het volk, dat idee. Corbyn heeft zich destijds kandidaat gesteld om een debat aan de linkerzijde van de partij te openen. Dit in eerste instantie zonder de verwachting ook echt te zullen winnen (zie: hier). Zijn pleidooi tegen het austerity-beleid van de Conservatieve regering blijkt echter zeer populair. Ik ken mensen die zó graag op Corbyn willen stemmen dat ze maar lid zijn geworden van de partij.
Jeremy Corbyn (rechts) tijdens een interview bij de BBC.
In zijn manifesto noemt Corbyn “Tax Justice” als één van zijn speerpunten. Let wel: niet “fairer tax” of “stricter measures” of “we werken er in internationaal verband aan” of “uiteraard met oog voor het vestigingsklimaat”, maar stellig en zonder voorbehoud: “Tax Justice”. Voor de leider van één van de belangrijkste oppositiepartijen in de EU is dit een radicaal standpunt. Corbyn schaart zich hiermee achter de eisen van NGO’s en andere progressieve zielen als Richard Murphy (naar wie in dit verband uitdrukkelijk wordt verwezen in het manifesto).
Via Youtube heb ik de afgelopen weken allerlei interviews en debatten met Corbyn bekeken. Telkens weer werd het aanpakken van loopholes genoemd als oplossing van het financieren van betere sociale voorzieningen. Geen verhoging van de inkomstenbelasting of de BTW, maar een strengere aanpak van multinationals. BEPS kreeg langs deze weg een centrale rol in de verkiezingsretoriek. Iets dergelijks lijkt me ook in andere landen denkbaar.
De Tax Justice-benadering van het belastingrecht verschilt op bepaalde punten van het perspectief van de traditionele fiscaliteit (dat geldt zowel bij de Britten als bij ons hier in Nederland). De discussie over brievenbusmaatschappijen is hiervan een goed voorbeeld. Oxfam en SOMO hebben dit type vennootschap de afgelopen jaren geproblematiseerd vanwege het gebruik van ‘doorstromers’ bij de ontwijking door multinationals. Volgens de NGO’s speelt deze problematiek met name bij ontwikkelingslanden. Dit is kritiek waar de meeste fiscalisten niets mee kunnen. Er is immers sprake van legale activiteiten waar de ontwikkelingslanden desgewenst zelf iets aan kunnen doen. De wereldbeelden van de mainstream fiscaliteit en van de NGO’s zijn – ik zeg het heel voorzichtig – fundamenteel verschillend.
Dát een bepaalde mate van reform van het internationale belastingstelsel nodig is, zal niemand meer (durven) ontkennen. De vraag is echter wélke hervormingen passend zijn en op welk tempo. Multinationals en hun adviseurs zien zich in dit verband als gesprekspartner voor overheden en internationale organisaties, en zijn bereid om mensen en middelen vrij te maken voor het leveren van technische input. Tax Justice stelt de legitimiteit van het voorgaande echter ter discussie. Bovendien de vraag naar de betrokkenheid van fiscale lobbygroepen en de Big Four bij het BEPS-proces. Veel ‘gewone’ mensen wantrouwen de ‘poacher turned gamekeeper‘-benadering en zagen liever dat de belastingwet zonder tussenkomst van belastingplichtigen en hun belangenbehartigers werd opgesteld (zie ook mijn recent artikel over staatshypocrisie en agressieve tax planning).
Tax Justice = Eerlijke concurrentie en gelijke behandeling
Wat mij voorts opviel was de invulling die Corbyn geeft aan het concept van Tax Justice. Zijn inzet is de gelijke behandeling tussen multinationals en het MKB of tussen gewone werknemers en de topinkomens. Nog net niet onder verwijzing naar Starbucks:
“My local coffee shop cannot pretend to buy its beans from a subsidiary to dishonestly shift its income to a low tax jurisdiction. When it makes money it pays its taxes fairly and on time. But how can it compete against a global multinational chain that engages in some of the most reprehensible practices?”
Het voordeel van de gelijkheidsbenadering als toetssteen voor Tax Justice, is dat het debat niet wordt afgeleid door de lastige discussie hoe in positieve zin de fair share te definiëren. Dit is een belangrijk verschil met bepaalde stromingen binnen het Nederlandse fiscale ethiekdebat (waar de nadruk primair ligt op moeilijkheden met definitiekwesties hetgeen meestal een verlammende werking heeft op het debat). De benadering van Corbyn spreekt mij meer aan, en past bovendien bij de thematiek van fiscale staatssteun en het voorkomen van oneerlijke concurrentie. Ter zijde: het verbaast me al een tijdje dat in de Nederlandse BEPS- en staatssteundiscussie de bescherming van het MKB niet veel prominenter in beeld is.
Margaret Hodge MP (Labour) als voorzitter van de PAC.*
Meer middelen voor de fiscus!
Verder begon ik heel hard “hear, hear!” te roepen toen ik het onderstande las:
“Most importantly, a reversal of the cuts to staff in HMRC and at Companies House, taking on more staff at both, to ensure that HMRC can collect the taxes the country so badly needs.”
Het versterken van de belastingdienst (ook in Nederland) (en van de staatssteungroep van de Europese Commissie) behoort naar mijn inzicht tot de betere BEPS-maatregelen. We worstelen nu met allerlei nieuwe internationale afspraken, terwijl er duidelijk ruimte is voor een betere handhaving van de bestaande (nationale en internationale) regels alsmede het uitbouwen met belangrijke maatschappelijke leerstukken als fraus legis.
Een Nederlandse discussie?
Voor veel fiscalisten zal het onbegrijpelijk zijn dat de leider van één van de grote Europese middenpartijen expliciet aanhaakt bij de Tax Justice-agenda en koketteert met de huisfiscalist van de NGOs. De vraag is uiteraard hoe ver Corbyn het uiteindelijk zal schoppen – kan deze man premier van het Verenigd Koninkrijk worden? – en welke impact zijn linkse interventie zal hebben op de toekomstige koers van Labour. Wat Nederland betreft laten de volgende Tweede Kamer verkiezingen tot 2017 op zich wachten. Je weet nooit hoe de vlag er tegen die tijd bijhangt, maar met de kennis van nu verwacht ik niet dat BEPS als thema verdwijnt. Wat echter niet duidelijk is, is of BEPS tot de belangrijke hoofdthema’s behoort of dat Tax Justice een puntje is voor onderaan pagina 7 van het partijprogramma.
Met het oog op de broodnodige publieke discussie, hopen wij hier bij Artikel104.nl op het eerste scenario.
***
* De Public Affairs Committee (PAC) die o.m. de Starbucks-planning blootlegde en daarmee aantoonde dat UK ontwikkelingen ook impact hebben op Nederlandse belastingplichtigen. Helaas ligt Hodge inmiddels zélf onder vuur vanwege een substantieel aandelenbezit in Liechtenstein.
Foto: OldakQuill
