DUBBELE PETTEN – Op 24 juni 2021 hield de Vereniging voor Belastingwetenschap (VvBW) een bijeenkomst over dubbele petten. Aanleiding is de discussie die de afgelopen tijd op gang is gekomen naar aanleiding van onder meer kritiek vanuit de politiek. Een goede zaak: de VvBW is hier het juiste platform voor. In dit geval is het alleen jammer de samenstelling van sprekers bij dit debat buitengewoon eenzijdig is, met alleen maar mannen. Da’s niet goed, waar zijn de vrouwen? En de minderheden?

Ik wil de pret niet bederven, maar zonder voldoende diversiteit is een discussie over pluriformiteit (dat is: het hebben van veel verschillende meningen) op voorhand niet geloofwaardig. Het punt is niet dat vrouwen ‘zielig’ zijn maar dat diversiteit van meningen evident verbonden is aan de diversiteit van personen. Diversity wil zeggen dat er, naast de mannen, ook een volwaardige plek is voor vrouwen en minderheden bij het fiscale debat. De VvBW heeft nu (naar verondersteld mag worden zonder bijbedoelingen) een ‘line-up’ samengesteld bestaand uit alleen maar heren. Dit zijn twee panels van vier personen en twee inleiders. Nu heb ik niets tegen mannen – integendeel, er zijn best leuke mannen – maar dit zijn er wel erg veel. Dit overigens niets ten nadele van de sprekers, zij zijn absoluut van hoge kwaliteit. De dubbele petten discussie gaat uiteindelijk over pluriformiteit van ideeën. Diversiteit van mensen is hier onlosmakelijk mee verbonden. Een bijeenkomst van de VvBW behoort inclusief te zijn. Wat mij betreft is deze inclusiviteit zelfs belangrijker dan de dubbele petten waar het gaat om het opschudden van de gevestigde fiscale orde. 

Sleutel ligt bij diversiteit

Anders dan soms gedacht wordt, gaat het bij de wetenschap niet om de petten maar om het hoofd dat de petten draagt. Ik zie niet zoveel in de 100% pet-vrije universiteit. Wel deel ik zijn opvatting dat teveel dubbele petten op groepsniveau leidt tot onbedoelde eenzijdigheid en tunnelvisie. Het diverser maken van de groep is een goede, positieve manier om dit probleem aan te pakken. In bepaalde opzichten is de strijd om diversiteit dan belangrijker dan de discussie over dubbele petten. Sowieso stoor ik mij aan het feit dat het debat zich nu toespitst op alleen hoogleraren. Hierdoor wordt de discussie vernauwd tot de carrières een zeer beperkt aantal individuen (bijna allemaal mannen). Dat is vragen om argumentatie ad hominem. Het standpunt dat hoogleraren de “boegbeelden” zijn en dus Heel Bijzonder (iets dat ik uitsluitend van de hoogleraren zelf heb gehoord) is, naar mijn bescheiden mening, wat arrogant. Wat zegt dit alles over de toekomst van de belastingwetenschap? Zijn we tevreden als de leden van deze herensociëteit gewoon één van de petten afzet? En alles verder hetzelfde blijft? Nee, natuurlijk niet! Juist de verbreding van de belastingwetenschap op alle niveaus – van promovendus en gastdocent tot de emeritus hoogleraar – zal de felbegeerde pluriformiteit brengen. Niemand is helemaal onafhankelijk, maar dit probleem kun je ondervangen. Een écht diverse groep zorgt voor de nodige interne checks and balances. Met andere woorden, we kunnen iets doen aan de nadelen van dubbele petten, zonder alle dubbelpetters het pand uit te jagen.

Balans is zoek

Ik heb veel meegemaakt bij fiscale seminars, rondetafels en congressen (namen en rugnummers blijven achterwege, maar alleen omdat ik niemand wil schaden), maar deze sessie op 24 juni 2021 is zelfs in belastingland een unicum. En even voor de duidelijkheid: ik ben actief lid van de VvBW en ik heb niet de indruk dat men (m/v) bepaald vrouwonvriendelijk is. Toch is hier iets misgegaan. Dat is mooi, want dit kan een leermoment zijn voor de toekomst. Prima dat we over die dubbele petten praten, maar laten we ook oog hebben voor diversiteit. Het gaat dan niet alleen om vrouwen, maar zoals gezegd ook om minderheden. Anno 2021 zijn de fiscale collegebanken veelkleurig. De belastingwetenschap moet volgen.

Nu doorpakken!

Gegeven het voorgaande moge duidelijk zijn waarom mijn hart een sprongetje maakte toen Vleggeert zijn rede aftrapte met de volgende woorden:

“Op 21 mei 2016 publiceert Anna Gunn een blog onder de titel: “Dubbele petten: waar zijn de vrouwen? Diversiteit in het dubbele pettendebat is bizar slecht.” Aanleiding voor de blog is het bekende artikel in de Volkskrant over de dubbele pettenproblematiek. Gunn wijst er in haar blog op dat er weinig vrouwen voorkomen in de dubbele pettenlijst en werpt de vraag op hoe dit kan. Zijn vrouwen zoveel onafhankelijker dan mannen? Helaas, dat blijkt niet het geval te zijn. Gunn constateert dat sprake is van een wijder probleem, namelijk de zeer sterke ondervertegenwoordiging van vrouwen aan de top van de Nederlandse fiscaliteit. Gunn betreurt dat. Ik citeer: “[e]en groep met verschillende achtergronden en perspectieven zal doorgaans betere afwegingen en analyses kunnen maken dan een groep die alleen bestaat uit – ik noem maar eens wat – welgestelde mannen. Intussen zijn we ruim vijf jaar verder en debatteren we vandaag over het thema “wetenschappelijke onafhankelijkheid”. Een blik op de agenda leert dat er twee mannelijke inleiders zijn en twee panels die volledig bestaan uit mannen, onder leiding van een vrouw. De vraag: “waar zijn de vrouwen?” is dus nog steeds actueel.”

Niet alleen ben ik het roerend met mijzelf eens, het feit dat de vakgroepvoorzitter van de Leidse afdeling belastingrecht mijn zienswijze beaamt, is een hoopvol teken. Nu doorpakken.

***

Foto door Pete via Flickr.com onder Creative Commons licentie.