Laatst vroeg een aanstormend fiscaal talent mij om tips. Zo aan de vooravond van een nieuwe baan bij een Big Four-kantoor wilde hij horen welke raad ik hem kon meegeven. Ik was natuurlijk aangenaam verrast (zo niet te zeggen: met stomheid geslagen) dat iemand mij ook maar enige wijsheid toedicht op dit vlak. Zou het door mijn grijze haren komen? Of wellicht toch door de kraaienpootjes?

Enfin, hieronder de bij mij beschikbare inzichten (naast mijn analyses over VTO en vakliteratuur elders op deze site). Deels is het eigen ervaring, deels heb ik dit van anderen gejat (in het bijzonder van mijn vriend de cassatiespecialist). Hopelijk geeft dit aanleiding voor jong en oud om na te denken over deze materie, met de kanttekening dat e.e.a – mutatis mutandis – ongetwijfeld ook relevant is voor andere young professionals. De volgorde is willekeurig en aanvullingen ontvang ik graag.

Stelregels

“Het FD is even belangrijk als de V-N” – Fiscaliteit in een commerciële omgeving gaat niet over het belastingrecht in abstracto maar over de aansluiting tussen concrete casusposities en de relevante fiscale wet- en regelgeving. De vraag is nooit: “Wat zijn de algemene kenmerken van een vaste inrichting?” Maar wel: “Heeft deze belastingplichtige in deze specifieke casus een vaste inrichting?” Om de laatste vraag te kunnen beantwoorden is kennis van de feiten en omstandigheden cruciaal. Door zich écht te verdiepen in de business kan de startende fiscalist zich onderscheiden. Denk bijvoorbeeld aan info over (op handen zijnde) overnames, nieuwe producten, wisselingen binnen het bestuur, publicatie van de jaarcijfers, langetermijntrends, grote internationale rechtszaken, etc. De kans dat je iets goeds kunt inbrengen op de vergadering of zelf mee mag naar de klant (in veel kantoren het hoogst haalbare) stijgt aanmerkelijk als men weet dat jij degene bent die van de hoed en de rand weet.

“Dossierkennis heeft een grote meerwaarde” – Ook een goede tip: de oude fiscale dossiers opvragen en dan de geschiedenis van een bepaalde structuur bestuderen. Jij kent de achtergrond van jouw klant niet. Da’s logisch. Het is dus zaak dat je zo snel mogelijk up to speed raakt op de relevante casussen. In plaats van je afwachtend op te stellen kun je goede sier maken (en belangrijker: iets zinnigs doen) door zélf achter de stukken aan te gaan. Omdat de doorlooptijd op veel afdelingen best kort is, is het niet ondenkbaar dat de desbetreffende (senior)manager zelf ook niet alles even scherp voor ogen heeft. Stel je eens voor hoe relaxed het voor die persoon moet zijn als een enthousiaste jongeling ervoor zorgt dat er geen fatale termijnen verlopen of valuta-exposures ontstaan. Maak jezelf onmisbaar!

“Beschouw jezelf als mobiel kapitaal” – Het volgende punt is iets negatiever en ik heb getwijfeld of het geschikt is voor een starterslijstje. Die vraag heb ik bevestigend beantwoord vanuit de wetenschap dat juist jonge fiscalisten gewezen moeten worden op potentiële valkuilen. Welnu. Elke organisatie heeft haar goede maar ook haar slechte kanten. Tot de goede kanten die ik nu niet wil bespreken behoren: uitdagend werk, leuke collega’s, geld, een lease auto (maar zie onder), nog meer geld, wettenbundels, visitekaartjes, koffie en vooral heel veel kansen. Echter, naast dit alles is kantoorgerelateerd leed aan de orde van de dag. Miskenning, misnoegen, mislukkingen en misbakselige ellebogenworstelaars. Schrik niet, maar burn-outs komen ook bij jonge fiscalisten voor. Bedenk daarom steeds dat je – als de zaken echt te gortig worden – altijd elders kunt gaan kijken. Je zult niet de eerste zijn die de stiekeme gang langs het kantoor van Harry Teuben maakt. Focus je in de tussentijd dus op zaken waar je “later” ook wat aan hebt. Zeg “ja” tegen een opleiding en “nee” tegen het organiseren van het teamuitje of het kerstfeest.

“Onderzoek hoe het beoordelingssysteem werkt” – Veel grote kantoren hanteren een ingewikkeld systeem van beoordelen (performance monitoring) dat soms zo raadselachtig is dat de uitkomst meer lijkt af te hangen van de maanstand dan van iets anders. Beste jonge fiscalist, zoek in vredesnaam iemand die jou op voorhand kan uitleggen hoe het systeem écht werkt.* Bijna iedereen die ik ken was teleurgesteld door het eerste beoordelingsgesprek omdat de verwachtingen door zijn/haar coach verkeerd gemanaged waren. In tussentijdse beoordelingen – waar niets op het spel staat – hoor je: “Het gaat top, je doet het top en nee, we hebben geen verbeterpunten. Gewoon zo doorgaan!” Het is uitzonderlijk dat het eindgesprek ook zo makkelijk loopt. Vaak wordt pas op dat moment echt goed gekeken naar het functioneren en per definitie zijn er dan wél verbeterpunten. Zonder enig cynisme daarom het advies om je verwachtingen een beetje naar beneden toe bij te stellen. Kan het alleen nog maar meevallen.

“Wat gebeurt er met jouw lease-contract als je al na een jaar weggaat?” – Ik ken iemand die naar het Wetenschappelijk Bureau van de Hoge Raad ging en opeens een “afkoopsom” van EUR 5.000 voor de kiezen kreeg ten aanzien van een lopend lease-contract. Iets vergelijkbaars speelt ook vaak bij externe opleidingen of promotietrajecten. En bij buitenlandse uitzendingen (wellicht een urban myth, maar ik heb ooit gehoord van iemand die EUR 23k “uitzendingskosten” moest terugbetalen omdat ze kort na terugkomst bij haar kantoor wegging). Mij hoor je niet zeggen dat terugbetalingsregelingen per se oneerlijk zijn. Maar laat je niet verrassen. De bottom line is: check the small print.

“Begin geen promotieonderzoek als je SOB-opleiding nog niet af is” – Geloof me, hier spreekt een ervaringsdeskundige. Het is niet handig om alles tegelijkertijd te willen doen en sowieso is het beter om eerst wat ervaring op te doen voordat je je waagt aan wetenschappelijke avonturen. Mocht je t.z.t. een additionele opleiding willen/kunnen/mogen doen, kijk dan ook naar de European Fiscal Studies opleidingen bij de Erasmus Universiteit. Met name vanwege de tijdsduur (2 weken fulltime en de focus op Nederland) vind ik deze beter geschikt voor iemand met 3 – 4 jaar werkervaring dan de meer prestigieuze Advanced LL.M bij het International Tax Center (ITC) in Leiden (2 jaar deeltijd). De laatste is meer iets vanaf 6 – 8 jaar ervaring.

“Documenteer alle afspraken (tenzij je hoopt dat ze vergeten worden)” – Toezeggingen door partners, directors en (senior)managers worden vaak vergeten. Meestal is dit niet uit onwil, maar gewoon omdat het heel druk is. Het is van belang om e.e.a. goed en tijdig te documenteren. Bijvoorbeeld met een email ter bevestiging: “Zonder tegenbericht ga ik er vanuit dat dit klopt.”

“Voeder je collega’s niet” – Dames, deze heb ik speciaal voor jullie gejat van een zeer goede en door de wol geverfde fiscalist (v). Wat nog wel eens voorkomt is dat (jonge en niet zo jonge) professionals (en dan met name dus de vrouwen) hun sociale kant etaleren door middel van voedsel: koekjes voor het hele team (“ik vind bakken zo leuk”), handgemaakte leverworst-augurken-spiesjes voor bij de borrel (“de echte catering is zo duur”) of op de vrijdagmiddag rondgaan met de snoeppot. Houd hiermee op, het is mutserig. Met name als de voederactiviteiten tijdrovend zijn denken jouw collega’s niet geheel ten onrechte: “Mens, besteedde je maar zoveel tijd aan het lezen van het NTFR!”

“Soms moet je met de voeten stemmen” – Helaas weer een tip voor de dames. Net als bij veel andere werkplekken speelt binnen sommige kantoren een gebrek aan diversiteit (zie hier en hier). Te weinig vrouwen bovenin de organisatie en een te grote uitstroom bij het middenkader.  Dit probleem wordt breed onderkend want de kantoren zien ook wel in dat het verlies aan fiscaal talent een commerciele aderlating vormt. De onderliggende dynamiek is complex en vol nuances (“zo is het toch niet bedoeld”) maar het komt ook voor dat vrouwen simpelweg opgescheept zitten met een stel seksistische horken. Ja, en toen? Als je – ik kijk vanuit het vrouwelijk perspectief – de wereld wilt verbeteren be my guest. Er is ongetwijfeld een Diversity Officer om mee te gaan praten. Echter, ik kan me zomaar voorstellen dat je je liever gewoon op het belastingrecht richt. Mijn advies in dat geval? Stem met de voeten en zoek een plek (binnen of buiten het kantoor) waar je wél gewaardeerd wordt. Jij bent NIET de probleemeigenaar van een naar sfeertje. Een paar jaar geleden zou ik dit nooit als ‘tip’ hebben meegegeven, maar ik ken inmiddels te veel vrouwen die uit een slangenkuil wisten te ontsnappen en nu op heel mooie fiscale functies zitten waar ze tot hun recht komen (en vaak dik verdienen). Ook hier geldt daarom “beschouw jezelf als mobiel kapitaal”.

“Koop van je allereerste salaris één blauw pak en twee witte hemden” – Dit is een de auditu-tip: Heren, een uwer valkuilen is kleding. Schoenen met vierkante neuzen, schoenen met “grappige” veters of gekleurde zolen, overhemden met “grappige” kragen met bloemetjesprint of gekleurde knopen, pastelkleuren, hemden met korte mouwen, de rode power das, eigenlijk alles wat niet klassiek en van goede kwaliteit is: het ziet er gewoon niet uit. Althans dat heb ik mij laten vertellen… Eerlijk gezegd weet ik niet of ik het eens ben met deze ‘tip’. Hij is behoorlijk snobistisch en eigenlijk een beetje vervelend. Doe lekker wat je geraden voorkomt, zou ik willen zeggen. Aan de andere kant, klachten over jonge fiscale dresscode-schenders heb ik vaak genoeg gehoord om dit punt toch te willen opnemen. Doe er je voordeel mee. [UPDATE: Inmiddels is een veel uitgebreidere toelichting over de problematiek van kleding voor de man verschenen.]

Uitstaande vragen

“Hoe moet ik prioriteiten stellen?” – Tsja, dit is dus een “hoe lang is een stuk touw vraag” die bovendien de kern van het zijn van een professional raakt. Dit zul je toch echt zélf moeten uitvogelen.

“Zijn er geen tips qua dameskleding?”  – Nee, dat vind ik meer iets voor de ZoZa’s.

***

* Nog even over de ratings. Als je eenmaal je cijfertje hebt, is er geen enkele reden waarom je dit aan andere collega’s kenbaar zou moeten maken. Ik heb overigens ook het idee dat over de cijfers gelogen wordt (mensen die zeggen dat ze een betere beoordeling kregen dan eigenlijk het geval was). Trap en niet in en laat je niet gek maken.

Foto door HerbertT via WikiCommons.