Op vrijdag 29 september 2017 vond aan de Universiteit Leiden een symposium plaats ter gelegenheid van het pensioen van mr. Paul van Amersfoort. De titel van het symposium luidde: De rechtsstatelijkheid van het handelen van de Belastingdienst. Van Amersfoort zelf behoeft in net fiscaal gezelschap geen verdere introductie.* Over het symposium wil ik wel enkele korte opmerkingen plaatsen.

Allereerst, de keuze om het vertrek te markeren met een weten-schappelijke bijeenkomst over het handelen van de Belastingdienst, was een goede. De thematiek van rechtsstatelijkheid en de fiscus is juist nu van groot belang. In de kern gaat het namelijk om de vraag naar de integriteit van de Belastingdienst en het vertrouwen dat gewone mensen in hem hebben. Door een samenloop van problemen – van de geheime afspraken met multinationals, computerproblemen, de Consumentenbond die de Belastingtelefoon een onvoldoende geeft en de vertrekregeling voor het eigen personeel – staat met name het laatste momenteel onder druk (zie hier voor een extreem voorbeeld). Tegen deze achtergrond zijn thema’s als rechtsbescherming en het tegengaan van fiscale grensverkenning uitermate relevant.

Lege stoelen

Rechtsstatelijkheid is niet zomaar een ‘leuk’ onderwerp voor een gezellige bijeenkomst. De noodzaak van verbeteringen bij de fiscus gaat de hele belastingsector aan. Groot was daarom mijn verbazing toen de twee belangrijkste spelers in dit debat – het Ministerie van Financiën (MinFin) en de Belastingdienst zelf – niet vertegenwoordigd waren op het podium of in de panel. Navraag leerde dat beide organisaties weliswaar waren uitgenodigd, maar geen gebruik wilden maken van de geboden zendtijd. Dit is op z’n minst opmerkelijk te noemen. Waarom en op welk niveau men besloot niet aan het symposium mee te doen, durf ik niet te zeggen. Spijtig was de keuze wel.

Fiscale gedachtevorming

Artikel104.nl heeft in het verleden kritiek geuit op belastingadviseurs en -wetenschappers, die niet deelnemen aan het maatschappelijk debat over de fiscaliteit (hier en hier). Het grote zwijgen is slecht voor de publieke (en dus politieke) gedachtevorming – ik beschouw dit als evident. Welnu, deze kritiek geldt natuurlijk evengoed voor de andere bewoners van het belastingrechtelijke spectrum. Belangrijke kwesties hebben baat bij een levendig discours binnen de wetenschap en andere gremia. Dit vraagt echter wel van alle betrokkenen de bereidwilligheid om het debat aan te gaan. Hopelijk geven onze belastingambtenaren volgende keer wel acte de presence.

***

* Voor de niet-fiscale lezers: mr. P.J. van Amersfoort is een voormalige raadsheer bij de Hoge Raad, bekend om onder meer zijn werk over het formele belastingrecht en wetsinterpretatie. De afgelopen jaren was Paul van Amersfoort hoofd van de Procespraktijk van PwC.