Vandaag las ik een stuk in de Volkskrant over overspannen studenten. Van de huidige lichting verkeert een kwart in psychische nood en is 90% aan de drank. Een ernstige zaak, al vind ik dat laatste vrij onwaarschijnlijk. “De psychologen zijn niet aan te slepen,” zo is het verhaal.

Dit is typisch zo’n thema waar ik wel wat van vind maar niet het fijne van weet. Ik hoop dat geen van mijn studenten hiermee worstelt. Voor het overige onthoud ik mij van commentaar. Wel wil ik aandacht vragen voor het volgende inzicht, afkomstig van de site van de NOS:

“De arbeidsmarkt is echt anders dan vroeger”, zegt Tom van den Brink van het Interstedelijk Studentenoverleg (ISO). “Voor een rijkstrainee vragen ze soms om internationale ervaring, bestuurservaring en een eerdere stage. Elke student weet dat je naast je studie heel veel moet hebben gedaan om bepaalde banen te krijgen. En dus word je als schapen in een kudde gedreven om aan al die eisen te voldoen.”

Focus op de studie: het blijft een eigen verantwoordelijkheid

Dat studenten stress ondervinden als gevolg van hun nevenactiviteiten, is herkenbaar. Het begrip ‘nevenactiviteit’ moet breed worden opgevat: van sportvereniging tot het beruchte corps (zie foto, onder). Sommige activiteiten zijn nobeler dan andere. Zo verdienen alle rechtswinkeliers stuk voor stuk een goud randje om de bul. Minder sympathiek zijn zij die zich misdragen op de almanakkenborrel en vervolgens zakken voor het tentamen. Bijbaantjes zijn een noodzakelijk kwaad, maar de omvang van sociale verplichtingen heb je zelf in de hand. Prima als je met het dispuut wilt gaan kamperen in een tent van Bavariakratten en rood fluweel, maar ga dan niet zitten piepen als het bindend studieadvies tegenvalt. ‘s Avonds een vent (m/v), ‘s ochtends een vent.

(Links) Studentes werken aan hun persoonlijke ontwikkeling en sociale vaardigheden tijdens de ontgroening (2012). Bron: Geenstijl; tevens Leidsch Dagblad.

Wat ik wél zorgelijk vind, is als studenten zich gedwongen voelen om extracurriculaire activiteiten te ontplooien. Dat is niet goed en niet fair. Nu denk ik dat studenten soms teveel nadruk leggen op het hebben van een rijkgevulde cv. Een stevige cijferlijst zal in veel gevallen belangrijker zijn – ik spreek uit ervaring. Écht talent hoeft zich niet op te smukken met allerhande commissietjes.

Prikkel van de arbeidsmarkt

Maken studenten zichzelf gek? Of worden ze gek gemaakt? Vermoedelijk is het een combinatie van beide. De angst dat iemand die zich focust op de studie geen werk vindt, zit diep. Ik kan niet beoordelen of deze angst reëel is. Als werkgevers uitsluitend oog hebben voor studenten met het geld voor een bestuursjaar, dan gaat het probleem veel verder dan het welzijn van de studentenpopulatie. Het mag niet zo zijn dat overactieve HR-afdelingen (ongetwijfeld ongewild) burnouts veroorzaken. Actie is zeker geboden, maar het psychologiëren van onderwijsinstellingen – met lithium in het leidingwater en Prozac in de snoepmachine – heeft niet mijn voorkeur.

Mentaliteitsverandering

We moeten op zoek naar praktische oplossingen. Concrete stappen die gezet kunnen worden door concreet aanwijsbare actoren. In dit verband bevinden werkgevers zich  in een unieke positie. Studenten zijn gevoelig voor signalen vanuit de arbeidsmarkt en daar kan gebruik van worden gemaakt. Als recruiters zouden uitdragen dat kandidaten vooral op basis van studieresultaten, aanbevelingsbrieven, en persoonlijke motivatie worden beoordeeld, dan zou de druk van het ‘goed is voor je netwerk’-denken verdwijnen. Zoiets vraagt om een mentaliteitsverandering bij werkgevers, maar het kán wel. (Terzijde: persoonlijkheidstests bij externe assessmentbureaus zou ik ook achterwege willen laten. Dat is zo’n onzin!)

Referenties als alternatief voor nevenativiteiten

Overigens is het niet zo dat studenten met weinig of geen nevenactiviteiten “dus” geen sociale vaardigheden hebben. Zelfs zonder een dure buitenlandstage (die trouwens niet voor iedereen is weggelegd en dus werkt als een uitsluiting van bepaalde groepen studenten), kun je je ontwikkelen tot een redelijk evenwichtig mens. Ik ken studenten die al sinds de middelbare school bij de Albert Heijn werken en inmiddels veel verantwoordelijkheid hebben binnen hun filiaal. Anderen bezorgen al jaren om 05:00 de ochtendkrant, no excuses. Dat deze mensen zich moeten bewijzen door deelname aan de BarCo is gewoon bizar. Het is toch evident dat zo iemand een teamplayer is met gevoel voor verantwoordelijkheid? Een simpele referentie van de leidinggevende kan dit al aantonen. En nu we toch bezig zijn, vraag de scriptiebegeleider eens naar het karakter en het werkethos van de sollicitant. Dat zal beslist verhelderend werken. Er is geen enkele reden waarom het wervingsproces gepaard zou moeten gaan met zenuwinzinkingen bij de volgende generatie.

Werkgevers, jullie kunnen de dynamiek veranderen. Wie zet de eerste stap?

***

Afbeelding:  foto door James Booth via Flickr.com – Creative Commons licentie.