Op 28 mei 2019 publiceerde Oxfam Novib een nieuw rapport over belastingontwijking door multinationals en de kwalijke rol die Nederland daarbij speelt c.q. zou spelen. Het rapport draagt de titel: ‘Belastinglek Nederland‘. Hieronder enkele korte opmerkingen (maar nog geen kritische analyse).

Om met wat fiscalistenjargon te beginnen: het rapport focust op zgh. informeel kapitaal-structuren (infokap), waarbij ook enkele (deels nieuwe) voorbeelden worden gegeven van bedrijven die gebruik zouden maken van een dergelijke structuur. Het gaat onder meer om: RB, SABMiller, ICL, Diageo, Agnico Eagle Mines en G-Star. De timing van het rapport hangt vermoedelijk samen met de hoorzitting die een dag later plaats vindt (29 mei 2019) in de Tweede Kamer over de Belastingafdracht van multinationals.

Is infokap de nieuwe brievenbus?

Dit is niet de eerste keer dat belastingontwijking via Nederland op de publieke en politieke agenda wordt gezet. Oxfam Novib doet dit altijd met een bepaalde flair; ze zijn de enige stakeholder in het Nederlandse belastingdebat die fiscaliteit echt sexy weet te maken. Hierbij ging het vaak om de rol van Zuidas brievenbusvennootschappen en bronbelastingen in ontwikkelingslanden. In dit nieuwe rapport, worden ander aspect van het Nederlandse fiscale stelsel aan de orde gesteld, namelijk het fenomeen van informeel kapitaal. Dit heeft onder meer te maken met de verwachting van Oxfam Novib dat Amerikaanse multinationals (die voorheen een BV/CV structuur hadden) zullen overstappen op structuren gebaseerd op informeel kapitaal:

“Als het infokap belastinglek openblijft, kunnen Amerikaanse multinationals dus overstappen van de ene belastingtruc op de andere. Op basis van nieuwe statistieken over Amerikaanse multinationals hebben we een ruwe schatting gemaakt van de omvang die het infokap belastinglek vanaf 2020 kan krijgen. Als de Nederlandse overheid niet snel maatregelen neemt, kan dit belastinglek een omvang krijgen van zo’n €5-10 miljard per jaar.”

Nederland belastingparadijs

Voorts bevat het nieuwe rapport stevige kritiek op de maatregelen tegen belastingontwijking die Nederland de afgelopen jaren genomen heeft:

“Nederland heeft zich in de afgelopen decennia geprofileerd als belastingparadijs, kampioen belastingontwijking en een meester in het nemen van halve maatregelen. Internationaal lijkt ‘meestribbelen’ Nederlands credo als het gaat om gemeenschappelijke belastinghervormingen.”

Ook de fiscale lobby krijgt ervan langs:

“Maar ook multinationals en hun belastingadviseurs oefenen druk uit op de Nederlandse politiek. Een bekend voorbeeld is de jarenlange lobby van Shell en Unilever voor het afschaffen van de dividendbelasting die uiteindelijk onsuccesvol bleek. Minder bekend
is hoe grote bedrijven continu op de rem trappen als het gaat om de aanpak van belastingontwijking, zoals de invoering in Nederland van effectieve maatregelen die al zijn afgestemd in OESO- en EU-verband. Uit documenten die SOMO en Oxfam Novib in 2016 via een Wob-procedure verkregen bleek dat VNO-NCW, de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB) en de American Chamber of Commerce in Nederland (Amcham) mede het Nederlandse belastingbeleid bepaalden. Wat betreft de richting van de beleidsbeïnvloeding wordt er door deze drie spelers ingezet op behoud en/of uitbreiding van de belastingvoordelen voor internationale bedrijven.”

Tussenstand

Het zijn ferme woorden die weer voor de nodige opschudding gaan zorgen. Of het allemaal terecht is, durf ik niet te zeggen. Deels wel, deels waarschijnlijk niet. Wordt in elk geval vervolgd.

***