BIJDRAGE uit 2015: “Het is weer zo ver!” – mijn zus klonk triomfantelijk – “Dit keer is het Netflix. Te weinig belasting in het VK. Staat op internet.” Omdat ik – vermoedelijk als enige fiscalist in Nederland – geen mobiele telefoon heb, rende ik met mijn iPad de straat op, zoekend naar een Wifi-signaal. Het duurde even voordat ik kon constateren dat het ging om een stuk in The Sunday Times getiteld “Netflix pays no tax on £ 200m” (d.d. 20 december 2015; zie ook hier).

Na alle recente gevallen waar (Amerikaanse) multinationals in opspraak zijn geraakt vanwege hun fiscale positie, was mijn interesse natuurlijk gewekt. Maar helaas, de journalistieke bijdrage viel een beetje tegen.

Eerst wat achtergrondinformatie. Netflix is één van de grote success stories van de afgelopen jaren. Het bedrijf wordt gezien als schoolvoorbeeld van disruptive innovation (dit is iets positiefs). In ruil voor een klein maandelijks bedrag krijgt de consument (digitaal) toegang tot films en verslavende TV-series. Hoe het business model van Netflix exact werkt weet ik niet (ik ben dan ook een notiore digibeet), maar volgens het krantenbericht heeft Netflix zo’n 5 miljoen Britse abonnees die tezamen goed zijn voor ongeveer GBP 200m op jaarbasis. Deze abonnementen zijn echter afgesloten met een Nederlandse vennootschap (Netflix International BV) met als gevolg dat de winst voor een belangrijk deel buiten het VK valt. Netflix betaalt navenant weinig Britse “corporation tax”, al wordt niet de suggestie gewekt van illegale praktijken door Netflix. Ik moet bekennen dat bij het zien van een Nederlandse BV in deze structuur mijn eerste gedachte een brievenbusmaatschappij was. Kennelijk lijden ook kritische tax-bloggers inmiddels aan anti-Nederlandse Pavlov-reacties (geen goed teken).* Het feit dat de diensten van Netflix, die digitaal van aard zijn, via een vennootschap in een andere EU lidstaat gecontracteerd worden, wil niet zeggen dat a priori sprake is van misbruik of ontwijking.

Als ik The Sunday Times goed begrijp, is het grote nieuws nu dat Netflix niet of nauwelijks over de GBP 200m belast wordt in het VK. Ik moet toegeven dat deze ‘onthulling’ bij mij goed was voor enige irritatie. Dat de digitalisering van de economie tot nieuwe fiscale uitdagingen leidt is een understatement die breed onderkend wordt in fiscaalrechtelijke kringen. Action 1 van het BEPS-project (“Addressing the Tax Challenges of the Digital Economy”) fileert deze problematiek en concludeert tot nader onderzoek (met een nieuwe deliverable in 2020). Dit geeft al aan dat de fiscale omgang met digitale diensten (en goederen, ik denk bijvoorbeeld aan het gebruik van 3D-printers) een fundamenteel probleem is waar geen quick fix voor bestaat. De omgang met activiteiten als die van Netflix staat daarmee in belangrijke mate open. Tja, dat krijg je met die disruptieve innovaties… Tegen deze achtergrond vind ik het een beetje raar om het Netflix-geval in hetzelfde rijtje te zetten als de double-dips en de ‘check the box’-hybride structuren. Indien The Sunday Times mij zou hebben uitgelegd dat de structuur van Netflix gekunsteld is, niet aansluit bij de economische realiteit of dat sprake is van een sweetheart deal, dan begreep ik alle ophef. Zoals de feiten nu gepresenteerd worden, zie ik echter niet hoe men redelijkerwijs tot de conclusie kan komen dat Netflix “the latest multinational revealed to be lawfully avoiding corporation tax in de UK” is.** Misschien mis ik iets.

Wordt vervolgd?

Hoe belangrijk is het artikel van The Sunday Times? Ik ben er nog niet over uit. Heeft de journalistiek nu haar laatste woord gezegd? Of is dit pas het begin? Wie het weet mag het zeggen. Kenmerkend voor het BEPS/staatssteundebat tot nu toe zijn in elk geval de oefenweeën in de media die, soms enkele maanden van tevoren, nieuwe ontwikkelingen inluiden. Past het voorliggend stuk in dit stramien? Het zou niet het eerste één-twee’tje zijn tussen de politiek en een krant, al twijfelt mijn onderbuik wel aan dit scenario (mede omdat ik, bij gebrek aan kennis over het politieke landschap in het VK, niet zou weten waarvan het stuk precies een voorbode zou moeten zijn).

Hoe dan ook, het brede publiek zal geen onderscheid maken tussen deze casus en de eerdere Britse schandalen bij Vodafone, Starbucks of HSBC. Het is bovendien mogelijk dat nieuwe aspecten van de Netflix-structuur in de komende weken aan het licht komen. Over de heffing bij Netflix International BV is vooralsnog niets gezegd, maar daar kan natuurlijk verandering in komen. De dynamiek die dan zou ontstaan laat zich moeilijk inschatten. Echter, ik zal niet de enige krantenlezer zijn die – al was het maar eventjes – de associatie “Nederland = brievenbusmaatschappij” had. Deze associatie is wellicht onterecht maar kan evengoed aanleiding zijn tot vragen, bijvoorbeeld door de Europese Commissie. Die denkt mogelijk: “Waar rook is is vuur!” en zal, met de staatssteunonderzoeken vers op het netvlies, dus willen weten hoe de vork in de steel zit. Langs deze weg kan de Netflix-casus een uitstraling hebben naar de Nederlandse fiscaliteit. Ik kan alleen maar constateren dat we nog steeds in interessante tijden leven. (Geschreven anno 2015)

***

Noten bij de oorspronkelijke column uit 2015:

* Toch schijnt Netflix in Amsterdam zo’n 50 medewerkers te hebben die (daar kunnen we van uitgaan) wezenlijke activiteiten verrichten voor de onderneming. Tot eind 2014 was Netflix International BV overigens in Luxemburg gevestigd.

** Wat ik daarnaast mis in deze analyse is hoe de in 2015 ingevoerde diverted profits tax in dit verband uitwerkt. Ik ben geen specialist wat betreft deze belasting, maar ik meen me te herinneren dat de ‘Google tax’ bedoeld was om dit soort gevallen aan te pakken. (Mocht iemand hier meer over weten, ik houd me aanbevolen.)

Foto door Nick Thompson (via Flickr.com; Creative Commons – licentie hier).