Een paar dagen geleden schreef ik een post naar aanleiding van een column in de Volkskrant. Deze column ging over het feit dat President Zelensky genoemd wordt in de Pandora Papers vanwege het gebruik van brievenbusvennootschappen.
Daarmee schaart de President zich in slecht gezelschap: de Pandora Papers hebben betrekking op (illegale) fiscale en corporate structuren van een keur aan criminelen en corrupte figuren. Het past slecht bij het imago van de man-in-legergroen die eerder vandaag een staande ovatie ontlokte bij de Tweede Kamer.
Verklaring
Het ‘Zelensky-kamp’ heeft een plausibele verklaring gegeven voor het gebruik van de brievenbussen: het voorkomen van onteigening door de corrupte Oekraïense en/of Russische elite. Hoe het precies zit weet ik niet. Maar gegeven het feit dat het momenteel alles behalve rustig is aan het oostfront, ben ik bereid om Zelensky hier het voordeel van de twijfel te geven. Niet iedereen is echter zo welwillend. Zo was er een journalist, die ik niet bij naam zal noemen want dat is zielig, die ook wel eens over de belastingontwijking geschreven had, en die “lekker kritisch” de gedachte dat er legitieme gevallen tussen de Pandora Papers zouden kunnen zitten, ondragelijk vond. Dit op basis van de Pulitzerprijs waardige constatering dat: “Zelensky hoe dan ook fout zat omdat hij zijn belangen niet gemeld had.”
Barbertje
Nu ben ik best ruimdenkend maar hier kan ik niets mee. Als we meegaan met de gedachte dat Zelensky offshore structuren had vanwege het veiligstellen van activa, ligt het niet bepaald voor de hand dat hij een morele plicht had om voornoemde structuren openbaar te maken of ergens bij een officieel loket aan te geven. Dit nog los van de (even belangrijke) vraag naar de juridische verplichting(en) die Zelensky hier blijkbaar geschonden heeft. “Weet ik veel,” zei de journalist (ik parafraseer): “Ik weet niks over de Oekraïense wetgeving…”
Kijk, dat laatste snap ik. Ik heb in de internationale corporate adviespraktijk gewerkt. Dat je niet over buitenlands recht moet adviseren, is mij met de paplepel ingegoten. Dit gezegd hebbend, wie een (ogenschijnlijk) legitieme reden wil weerleggen met een beroep op het “niet melden” van een structuur, zal desgevraagd – noem me ouderwets – moeten kunnen aantonen dat er sprake is van een (morele of juridische) meldingsplicht die niet is nageleefd. Als zij dat naar eigen zeggen niet kan, dan is slechts één ding bewezen: deze journalist heeft geen flauw idee waar ze het over heeft.
Je bent onschuldig tot het tegendeel is bewezen. Maar om een oordeel te vellen:
– over welke jaren gaat het?
– is alles dan wel openbaar gemaakt nadat hij president is geworden?
– om wat voor soort bezittingen gaat het? Zijn het überhaupt bezittingen die geconfisceerd kunnen/konden worden?
– en natuurlijk: “confiscatie” op welke grond? Op grond van de wet- en regelgeving of niet-legitieme confiscatie?
Deze punten zijn niet aan u gericht, maar meer aan de relevante autoriteiten: Is er inmiddels wel opheldering? Heeft hij – indien noodzakelijk – alsnog bepaalde belastingen afgedragen in de respectievelijke jurisdicties? Als ik online google dan kan ik dit niet vinden, ik zie alleen maar meer twijfel.
Wellicht is het antwoord hier dus niet op te vinden, maar het helpt natuurlijk niet dat er geen verklaring is waarin wordt aangegeven dat (i) alles inmiddels wel is geopenbaard, (ii) dat er nooit sprake is geweest van belastingontwijking/ontduiking, en (iii) welk risico op niet-legitieme confiscatie (in abstracto) bestond of bestaat, en – als er sprake is geweest van niet-disproportionele ontwijking/ontduiking – dat dat risico niet eenvoudig te verhelpen was. Bijvoorbeeld door het vermogen in een EU-jurisdictie onder te brengen.
Puur de verklaring dat hij zich zorgen maakte om confiscatie is natuurlijk niet voldoende. Ik zie inmiddels online dat de huidige regering van Oekraïne keihard vermogensverhullers / belastingontduikers aanpakt. Zonder kennis van wat “confiscatie” in deze context betekent, zouden die personen natuurlijk ook hun vermogen kunnen verhullen om die confiscatie te voorkomen.
Nogmaals: de vragen zijn niet aan u gericht. Natuurlijk is de positie verdedigbaar dat er geen oordeel kan worden gemaakt zonder de relevante feiten en wet- en regelving te kennen, maar mijn punt is meer dat er op dit moment nog steeds geen duidelijkheid lijkt te bestaan.