Op 5 oktober 2015 verschijnen de “deliverables” van het BEPS-project. Een belangrijk moment. In de afgelopen tweeëneenhalf jaar heeft zich een revolutie voltrokken in ons denken over het internationaal belastingrecht. Van transparantie tot tax planning tot treaty abuse: het BEPS-project heeft onze kijk op de internationale fiscaliteit radicaal veranderd.

De publicatie van de BEPS-rapporten is een mijlpaal waar velen op hebben gewacht. We hebben twee jaar lang meegeleefd met de zwangerschap van een intergouvernementele olifant, compleet met echo’s, tests en (meer dan eens) een te hoge bloeddruk. De tussenrapportages en inspraakrondes waren niet altijd even leuk, maar het resultaat mag er wezen: een blozend bundeltje BEPS. Op de stoep voor het ziekenhuis rookt Pascal St Amans stralend een sigaar. Beschuit met muisjes! Geboortekaartjes! Een houten olievaar in de tuin!

Natuurlijk ben ik alvast langs de Intertoys gelopen voor een passend cadeau. Toch is niet iedereen even enthousiast over de komst van de OESO-telg. De kleine heeft al aardig wat tegenstanders en vijanden. Kwade tongen beweren zelfs dat één van de Big Four de boze fee uit het sprookje van Doornroosje heeft gerecruiteerd als “Special Executive Advisor”. Hopelijk hebben ze daar in Parijs de spinnewielen goed verstopt.

Einde van het begin

De stukken van 5 oktober markeren het einde van het officiële BEPS-project. Hiermee is de strijd tegen agressieve tax planning echter nog niet beslecht. De vraag is nu: Hoeveel van de huidige OESO-plannen gaan de eindstreep halen? Internationale afspraken krijgen pas tanden op het moment dat ze vertaald worden naar nationale wetgeving of in concrete aanpassingen in belastingverdragen. Het is niet ondenkbaar (zo niet: onvermijdelijk) dat sommige BEPS-maatregelen een stille dood zullen sterven. Net als in de Disney klassieker “Dombo” is het allerminst vanzelfsprekend dat dit olifantje gaat vliegen.

Voor wie het BEPS-initiatief op hoofdlijnen steunt is dat laatste zorgwekkend. Over een jaar of twee is de (politieke) aandacht voor dit thema waarschijnlijk verdwenen. De eerste symptomen van BEPS-moeheid zijn al zichtbaar. De neiging zal daarom zijn om de stukken van 5 oktober te zien als het einde van het einde en niet als het einde van het begin. Als BEPS overwaait, dan kunnen we er vanuit gaan dat de anti-misbruikthematiek de komende 15 á 20 jaar niet meer geagendeerd zal worden, althans niet op deze schaal. NGO’s en andere progressieve spelers moeten zich hiervan bewust zijn. Het ijzer is nú heet.

Het BEPS-project is waardeloos want…

Mijn voorspelling is dat binnen de fiscale gemeenschap vooral oog zal zijn voor wat er allemaal mis is met de deliverables en niet (of veel minder) voor de goede kanten ervan. Het evenwicht raakt al gauw zoek. Je kunt bovendien uittekenen wat de bezwaren zullen zijn (zie onder voor een greep uit de selectie):

• “Het is te veel.”
• “Het is te vaag.”
• “Het gaat te veel kosten”.
• “Er staat niets nieuws in.”
• “Het leidt tot nieuwe dispariteiten.”
• “Het is strijdig met belastingverdragen.”
• “Het is strijdig met het EU-recht.”
• “Het is onhaalbaar want de VS doet niet mee.”
• “Het is gewoon onhaalbaar want dat vind ik.”
• “Het kind wordt met het badwater weggegooid.”

Met uitzondering van het laatste punt (welke olifantenmoeder zou zoiets nou doen?) zit in de meeste van deze punten mogelijk een kern van potentiële waarheid. Ik zeg het heel voorzichtig. De vraag is namelijk in hoeverre dit soort “argumenten” eigenlijk losse flodders zijn die (bedoeld of onbedoeld) het BEPS-project in een kwaad daglicht stellen. Zo is het makkelijk om van deze afspraken op grote lijnen te zeggen dat ze “misschien wel strijdig zijn met de fundamentele vrijheden” met als conclusie dat de desbetreffende maatregel “dus” geschrapt moet worden. Constructiever zou zijn: “Er zit een EU-probleem maar dat kun je op zus-en-zo wijze oplossen.”

Ik zou wel gek zijn om het bestaan van “issues” en “uitdagingen” te ontkennen. Het is evident dat er nog van alles moet gebeuren en dat er valkuilen zijn. Een aantal van de bovenstaande zorgen deel ik (m.n. het gevaar van dubbele belasting en het ontstaan van nieuwe loopholes). Het geluk wil dat níemand zit te wachten op dit soort problematische uitkomsten. In de technische uitwerking van toekomstige regels moet hier gewoon scherp op gelet worden. Dit doet echter niets af aan de grote stappen in de goede richting die de internationale gemeenschap in de afgelopen jaren heeft weten te zetten. De BEPS-deliverables zijn een enorme prestatie waarop de OESO trots mag zijn. Hopelijk zal al dit goede werk niet overschaduwd worden door de zuurpruimen en de nee-zeggers!

***

Foto door: Harpe de lumiere (via WikiCommons).