De Wall Street Journal bericht dat de Europese Commissie een staatssteunonderzoek heeft geopend naar McDonald’s. Gisteren gelezen op nu.nl. Hieronder de analyse die wij eerder dit jaar publiceerden (7 mei 2015). Naarmate meer informatie bekend wordt, zullen wij deze pagina updaten.

***

Ons verslag van 7 mei 2015:

De Europese Commissie (EC) is een initieel onderzoek gestart naar mogelijke staatssteun aan McDonald’s. Het onderzoek is naar aanleiding van en rapport van een aantal McDonald’s-vakbonden. Dit bevestigde eurocommissaris Vestager op 5 mei 2015:

“[the EC is] looking into the information gained by trade unions when it comes to McDonald’s in order to assess if there is a case.”

De kans is groot dat dit de opmaat is voor een officieel EC-onderzoek. Als de EC werk maakt van de McDonald’s casus, dan is dit – na Apple, Amazon en Starbucks – de vierde Amerikaanse multinational die in het tijdsbestek van een jaar onder vuur ligt vanwege (beweerdelijke) schendingen van het EU steunverbod.

Luxemburg

De EC heeft tot dusverre geen indicatie gegeven over de inhoud van haar huidig onderzoek, maar het rapport van de vakbonden – Unhappy Meal – biedt wel aanknopingspunten. In de kern is het probleem dat McDonald’s in verschillende EU-lidstaten heel weinig belasting betaalt, hetgeen volgens de vakbonden leidde tot een mogelijk steunbedrag rond EUR 1 miljard.

“The coalition of European and US unions claims that the company reduced its tax burden by moving its British headquarters to Switzerland and then channelling money into a Luxembourg-based subsidiary that also had a Swiss branch. The unions said the Luxembourg offshoot had revenues of €3.7bn over the five-year period but reported paying €16m in taxes.” (bron: BBC).

De staatssteun-analyse spitst zich voornamelijk toe op de positie van een in 2009 opgerichte Luxemburgse McDonald’s entiteit, de “Luxembourg-resident intellectual holding company”. Als ik het goed begrijp werd deze vennootschap eigenaar van McDonald’s-IP en ontving dus de royalty’s van McDonald’s franchisehouders in andere lidstaten. Dit inkomen was belast in Luxemburg, maar de effectieve belastingdruk werd gedrukt door verschillende factoren: het gunstige VPB-tarief in de Luxemburgse IP-box, aftrekbare kosten van een cost sharing agreement en het gebruik van twee ‘branches’- één in de Verenigde Staten en één in Zwitserland. De technische uitwerking van de structuur is me niet helemaal duidelijk, maar volgens de vakbonden was het resultaat dat de effectieve Luxemburgse belastingdruk in 2013 van slechts 1,4% was:

“Given McD’s Europe Financing Sàrl’s low tax rate and high levels of cost sharing expenses, it is likely that the company reached a secret deal with Luxembourg. Therefore, McDonald’s case should be included in the scope of the ongoing investigations launched by the European Commissions.”

Wellicht wordt het bestaan van steun gestaafd door het (aan het rapport ten grondslag liggend) dossier. Het rapport zélf levert dit bewijs niet. Wat die “geheime afspraak” betreft, in het licht van alles wat we over het Luxemburgse fiscale stelsel weten en gelet op de grote bedragen, is het ondenkbaar dat McDonald’s geen ruling heeft gehaald voor deze structuur. Deze afspraak is inderdaad “secret”, maar of tevens sprake is van een “sweetheart” deal is, durf ik niet te zeggen. Volgens mij is het prima mogelijk om de Luxemburgse grondslag ook zonder hulp te eroderen (zie de zojuist genoemde factoren).

Timing

In de Verenigde Staten is momenteel een zeer belangrijke campagne gaande van de McDonald’s vakbonden op het punt van eerlijke beloning. Men zet in op een minimumloon waar van rond gekomen kan worden. Dit is heel terecht streven, zeker nu in de VS – anders dan in bijvoorbeeld Nederland – vaak hele gezinnen van het McDonald’s-loon moeten rond komen. Heeft dit wellicht iets te maken met de timing van het rapport? Wie de Inleiding van het rapport leest, zou kunnen denken van wel:

“While McDonald’s poor working-conditions are well knows, this rapport is the first to shed light on the company’s tax record. (…) This report provides further ammunition to encourage governments, parliaments and the European Commission to shine a light on [aggressive tax planning].”

De inzet van het staatssteunrecht als actiemiddel (zie ook hier, hier en hier) zou een interessante ontwikkeling zijn. Bij mijn weten is dit niet eerder gebeurd.

LuxLeaks

Het rapport is koren op de molen van de EC. Naar aanleiding van de LuxLeaks-affaire onderzoekt zij een groot aantal Luxemburgse rulings en andere documenten. Over McDonald’s zijn in dit verband geen documenten naar buiten gekomen, en kennelijk ziet de EC in het rapport een legitieme aanleiding tot een initieel onderzoek. Gegeven het toch wat algemene karakter van het stuk is dit best opvallend. Het zeker niet ondenkbaar dat de EC deze kwestie gebruikt om Luxemburg nog verder onder druk te zetten waar het gaat om de openbaarheid van staatssteunzaken.

***