Na het gastcollege Fiscale Staatssteun, dat ik vorige week gaf aan een van de betere Nederlandse universiteiten, verscheen een jonge, iets was verbaasde student. Hij zei: “Hoe meer ik leer over het Europese belastingrecht des te negatiever ik word over de EU.” “Dat kan,” zei ik (ook wat verbaasd): “Er is inderdaad aanleiding tot kritiek. Genoeg stof voor op het tentamen…”

Onderweg naar huis hield het voorval mij bezig. Ik ben zelf helemaal niet anti EU (het tegendeel is zelfs waar). Had ik – daags voor de Brexit – desalnietenmin een student opgestookt tegen de Unie? Het was vreemder dan de keer dat iemand boos werd om mijn “vrouwonvriendelijke” slides tijdens het vak Fiscale Ethiek. Weliswaar ken ik geen enkele europarlementariër bij naam (behoudens de zeer goede Paul Tang), maar ik denk dat we rijker en veiliger zijn als gevolg van Europese samenwerking. Het tanende draagvlak voor de EU baart mij zorgen. Nigel Farage signaleerde soms reële problemen, maar dat is niet al te moeilijk. We weten allemaal dat de EU gebreken kent. Het belang van hervormingen is helder.

Binnen mijn eigen vakgebied zie ik tekortkomingen bij de toepassing en handhaving van de staatssteunregels bij belastingmaatregelen. Er moet nog veel gebeuren, zoveel is duidelijk. Echter, dit moet altijd gezien worden tegen de achtergrond van het doel van de steunregels, te weten het beschermen van eerlijke concurrentie op de interne markt. Nederlandse bedrijven hebben er evident belang bij dat hun Belgische en Duitse concurrenten niet profiteren van staatssteun. Dat zou de markt verstoren. Behoud daarom de steunregels maar verbeter de toepassing ervan. Ik vind dit geen controversieel standpunt.

Als docent is het overigens niet mijn taak om de EU te verdedigen. Wel natuurlijk om de positieve en negatieve aspecten naar voren te halen en het juridisch-beleidsmatig kader te duiden, met mijn eigen mening waar nuttig of gevraagd. Natuurlijk is een wetenschapper niet 100% neutraal of objectief – dit is inherent aan de wetenschap. Wantrouw daarom docenten die beweren een “objectieve” kijk op de wereld te hebben – zowel op rechts als op links. Het ontketenen van een kleine Nexit stond evenmin bij de leerdoelen voor dit vak als het promoten van de Frans Timmermans-fanclub. Open de fiscaal wetenschappelijk deur voor de jonge geesten, maar laat ze dan zelf hun conclusies trekken. Dat één van mijn jonge toehoorders een conclusie bereikte die ikzelf nooit zou trekken, was daarom geruststellend.

***

N.B. – De student uit dit verhaal stelde me ook nog een vraag over de Nederlands grondslagen voor de terugvordering van onrechtmatige steun. Deze zijn o.a. te vinden in de Algemene Wet inzake de Rijksbelasting (AWR), sinds medio 2018 (Wet Terugvordering Staatssteun). Ik heb hier een artikel over geschreven, dus als je me een mail stuurt (anna@artikel104.nl), dan kan ik het je toesturen.