Binnenkort zijn de Europese verkiezingen. Het feest van de continentale democratie! Politici voeren campagne en profileren zich met allerlei belangwekkende thema’s. Zo speelt in de/mijn  belasting-Twitter-bubbel momenteel een verhoogd Paul Tang-gehalte. Voor de struisvogels onder u: Tang (PvdA) is de meest prominente (of in elk geval de meest luidruchtige) strijder tegen belastingontwijking in het Europarlement, die ik al tijden met belangstelling volg.

Brievenbussen

De problematiek van Nederlandse brievenbussen speelt al een aantal jaar. Waar het in de kern om draait, zijn rechtspersonen (BV’s) die gebruikt worden bij de juridische structurering van bedrijven en vermogens. Brievenbussen worden om verschillende redenen ingezet: Organisatorisch en administratief gemak, risicospreiding en ook fiscale redenen. Zie goed, het gaat steeds om legale structuren, die vaak ook bekend zijn bij de Belastingdienst.

Beeldvorming over brievenbussen

Niet dat dat veel zoden aan de dijk zet in de publieke opinie. Veel mensen vinden brievenbussen problematisch. Het onderstaand interview met journalist Arno Wellens, afkomstig uit het programma Jan de Belastingman (het gebrek aan nuance laat ik voor rekening van de programmamakers), een geeft een aardig beeld van waar we nu staan:

Kamerplant

Het interessante aan deze discussie is dat het facilieren van brievenbussen voordelig is voor de Nederlandse schatkist. De juridische hulzen kosten ons niets doch leveren wel wat op: zie daar het “gratis geld-beginsel”. Volgens Jan de Belastingman gaat het om “een paar duizend euro”. Maar deze schatting is te laag. In  2013 is de opbrengt van brievenbussen geschat op EUR 3,4 miljard; misschien is dit teveel, maar het geeft wel aan dat we het nu niet hebben over “de BTW over een kamerplant”. Zou de gemiddelde Nederlander zich dit realiseren? Waarschijnlijk niet. Burgers slaan vooral aan bij de boodschap dat een groot bedrijf – Google, IKEA, etc. – weinig betaalt, zonder dat het uitmaakt wie dat geld tekort komt. Er is sprake van een (gepercipieerd) onrecht en het tegengaan daarvan is dan eigenlijk een doel zich.

Ethisch imperatief

Het wantrouwen jegens brievenbussen is groot. Fiscalisten en Zuidas-advocaten worden zelfs vergeleken met de bankiers. Buiten fiscale kringen, ken ik werkelijk niemand die voorstander is van de brievenbussenpraktijk. Ook niet de Nederlandse regering. Zij wil af van het imago van belastingparadijs en heeft maatregelen genomen c.q. aangekondigd tegen doorstroomstructuren. Dit is mooi, al blijft de vraag of het allemaal (in voldoende mate) gaat werken. Tot nu toe is het aanpakken van de brievenbussen namelijk lastig gebleken.

Symbolen doen ertoe!

Tot slot. Een tijdje geleden haalde Paul Tang de kranten door zo’n groene brievenbus naar Ierland te verslepen om aan Bono te geven. Die deed niet open, dus het ding is aan het hek van de villa van de U2-zanger gehangen. Niet zozeer symboolpolitiek als een ludieke actie, but who’s counting? De brievenbus is voor veel mensen het symbool van belastingontwijking. Het opdoeken van dat symbool zou een stap zijn richting vertrouwensherstel.

***

Foto door Etienne via Flickr.com onder Creative Commons licentie.
De tekst is op 1 mei 2019 aangepast.