Ik las een zorgwekkend artikel getiteld ‘Depressieve miljarden-inners’ (De Volkskrant, 12 augustus 2017, door Robert Giebels en Alexander Leeuw). Het stuk gaat over de frustratie op de werkvloer bij de Belastingdienst: door allerlei problemen wordt te weinig belasting geheven. Geen goede zaak en – dit is waarom ik even in de pen klim – riskant met het oog op de Europese staatssteunregels.

Kern van het verhaal is dat de Belastingdienst op het punt van be-mensing significante problemen heeft en haar taak daardoor niet naar behoren uitoefent. De Volkskrant schrijft:

“Het blijkt de ervaring van velen: er zijn te weinig ‘handjes’ om alle correcties, laat staan boetes, op te leggen aan bedrijven – vooral mkb – die te lage belastingaangiften doen. Gevolg: als een bedrijf onder een ‘bezopen hoge grens’ [zie onder – AFG]  blijft, waar waarschijnlijk weinig te halen is met een correctie, komt het weg met een foute aangifte.”

Door verouderde ict-systemen en ontoereikende protocollen wordt, aldus de geïnterviewde ambtenaren, stelselmatig te weinig geld opgehaald. Zelfs evidente missers in het voordeel van belastingplichtigen worden niet aangepakt. Ondertussen gaan de promoties naar de verkeerde mensen en ruimen de ervaren krachten de baan. Een klokkenluider, die met het oog op de hypotheek anoniem blijft, heeft er het volgende over te zeggen:

“Ik heb een waterhoofd zien ontstaan’, zegt een belastingcontroleur bij de afdeling Ondernemingen die zijn 40-jarig jubileum in het vizier heeft. (…) De belastingman ziet vanaf zijn plek op de werkvloer steeds meer managers komen en steeds minder collega’s om hem heen overblijven. ‘Volgend jaar komt de klap’, zegt de belastingman, ‘dan gaan heel veel enorm ervaren belastingmensen – belastingtijgers, noemen we ze – met vervroegd pensioen, omdat ze gebruikmaken van de vertrekregeling. Er komt niemand voor in de plaats.”

Los van het prachtige begrip ‘belastingtijger’, is het bovenstaande alarmerend. Het geluid is op zich niet nieuw – er is de afgelopen jaren veel kritiek geweest op de Belastingdienst – maar daarmee niet minder erg. De burger denkt: “Zo incompetent kunnen de bedenkers van ‘Leuker kunnen we het niet maken…’ toch niet zijn?”

Onrechtvaardig

Nu zal het met de grote belastingplichtigen wel goed komen. Onder de bezielende leiding van een peloton adviseurs wordt de aangifte van een multinational zorgvuldig besproken, bijvoorbeeld als deel van horizontaal toezicht of bij de aanvraag van een APA/ATR. Het controleprobleem manifesteert zich vooral bij de kleine(re) belastingplichtigen. Met name het MKB komt aandacht tekort, terwijl juist daar genoeg voorbeelden zijn van onjuiste aangiften en andere problemen. Het is eigenlijk te gek voor woorden, maar onze Belastingdienst heft structureel te weinig belasting. Evidente fouten gaan onbestraft omdat er meer managers zijn dan inspecteurs. Dit is wat ik uit het artikel opmaak. Blijkbaar vinden we het OK dat slecht gedrag beloond wordt, terwijl de mensen die zich aan de regels houden zich moeten bloeden. Dit is alles behalve fair.

Echte mensen

Vooropgesteld, belasting heffen is mensenwerk. Maar als ik de Volkskrant mag geloven is juist op dat vlak onvoldoende geïnvesteerd.  Er zijn gewoon te weinig capabele medewerkers. U weet wel, fiscalisten van vlees en bloed, die een echte handtekening zetten onder het afgewezen bezwaarschrift en met wie de reddeloze weduwen kunnen praten over de betalingsregeling. Er is dringend behoefte aan collega’s die zonder noemenswaardig incident iets kunnen opzoeken in de BNB. En zie goed, gebrekkige handhaving bij bepaalde ondernemingen werkt NIET in het voordeel van het MKB als geheel. Ondernemers die wegkomen met een voordeeltje zullen ongetwijfeld opgetogen zijn, maar wie iets verder kijkt ziet de gevaren. De MKB’er die braaf zijn of haar belasting betaalt, legt het af tegen de concurrent die het niet zo nauw neemt met de regels. Dit is ontzettend oneerlijk.

Strijdigheid van EU staatssteunregels

Naast dit alles is ongelijke behandeling problematisch met het oog op de Europese staatssteunregels. Op grond van artikel 107, lid 1, VWEU mag een lidstaat – behoudens een aantal specifieke gevallen – geen (belasting)voordelen toekennen aan bepaalde ondernemingen (selectiviteit). Economisch bezien maakt het niet uit of de Staat steun geeft in de vorm van een directe subsidie of via een belastingkorting. In beide gevallen is immers sprake van een voordeel. Of het te lage bedrag het gevolg is van A) een bewuste bevoordeling of B) een fout, is ook niet doorslaggevend. Staatssteun wordt alleen beoordeeld aan de hand van de gevolgen van maatregelen (en dus niet de bedoelingen van lidstaten). We hebben de afgelopen tijd veel gepraat over grote multinationals als Starbucks en Apple. De staatssteunregels gelden echter ook voor kleinere ondernemingen én  voor ondernemingen die alleen in Nederland actief zijn.* Ik zeg niet dat elke verkeerde aanslag automatisch strijdig is met de Europese regels, maar er zijn wel degelijk risico’s.

Het is allemaal geen rocket science. Nederland moet de belastingregels gewoon op de juiste manier toepassen, altijd en bij alle belastingplichtigen. Een belastingstelsel dat willens en wetens fouten negeert, is niet acceptabel. We moeten er dan ook geen genoegen mee nemen. (Eventuele klachten over staatssteun en het falende belastingsysteem kunnen via deze website aan de Europese Commissie verzonden worden.)

***

* Er geldt in dit verband een drempel (EUR 200.000 aan steun per 3 jaar) en er zijn ook verschillende vrijstellingen voor specifieke activiteiten (zie hier), maar de kern blijft dat de Staat ook in kleinere gevallen geen verboden steun mag geven. Volgens het krantenartikel mogen belastingambtenaren “harde correcties van minder dan een halve ton (…) wegstempelen”. Dit is uiteraard geen garantie dat het ‘weggestempeld’ bedrag beneden de de minimis-grens blijft.

** De Belastingdienst geeft in het artikel van de Volkskrant een korte reactie op het stuk. De strekking is dat er verbeteringen gaande zijn en dat het personeel juist wel goed betrokken wordt bij e.e.a.

***

Foto door Shawn Kinkade via Flickr.com – Creative Commons licentie.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/2.0