Op 10 maart 2016 vergadert de vaste commissie financiën over de BEPS-richtlijn. Het is een bijeenkomst omgeven door mysterie. Op de Faculteit in Leiden ging vorige week zelfs het gerucht dat “ze” ervoor zouden zorgen dat cruciale thema’s uit de concept richtlijn tot ná afloop van het Nederlands EU-voorzitterschap vertraagd zouden worden, zodat de regering zich zonder gêne kan verzetten tegen aanscherping van antimisbruikwetgeving.

In hoeverre is het bovenstaande een conspiracy theory? Ik weet het niet. Er spelen in elk geval verschillende Europese dossiers rondom de BEPS-thematiek. Het meest in het oog springend thema is de BEPS-richtlijn zelf (met zes concrete maatregelen die alle lidstaten zouden moeten implementeren in hun nationaal recht). Daarnaast speelt de omgang met derde landen en country-by-country reporting. E.e.a. hangt uiteraard samen, en moet in het licht van het recente werk van de OESO gezien worden.

De ‘gewone’ mensen willen actie

De fiscale hervormingen tegen misbruik zijn op dit moment zeer wenselijk. Het is volstrekt helder dat de huidige omvang van (agressieve) tax planning niet acceptabel is voor het grote publiek. Naarmate de mensen meer over de fiscaliteit te weten komen, ontwikkelen zij er een steeds grotere afkeur voor, de wereldwijde BEPS-dynamiek ten spijt. In een democratische samenleving is dit onaanvaardbaar. Tegenstanders van de BEPS-maatregelen wijzen vaak op het “vestigingsklimaat” als reden waarom er niet tegen bepaalde vormen van fiscale misbruik moet worden opgetreden. Voor zover de zorgen betrekking hebben op wetgeving met overkill (bepaalde gevallen worden ten onrechte geraakt), deel ik deze. Echter, de eventuele gedachte dat we misbruik in stand moeten laten omdat het ons geen windeieren legt, is – ik zeg het zoals ik het zie – verwerpelijk. Het is ook helemaal niet wat ‘gewone’ mensen willen.

Langzamer is niet per definitie slechter

De dynamiek achter de BEPS-richtlijn is inspirerend en waarschijnlijk ook uniek. Er is nú een kans om verregaande antimisbruikmaatregelen te nemen in EU-verband. Van uitstel kan afstel komen. Het BEPS-project moet in beweging blijven wil het zijn momentum niet verliezen. Dit gezegd hebbend: met een stortvloed aan flutwetgeving is niemand geholpen. Als de BEPS-richtlijn in de huidige vorm wordt aangenomen, dan graag met een implementatie datum van 1 januari 2018 of – dit heeft mijn voorkeur – nog later. Er moet ook ruimte zijn voor overgangsrecht. Als dit betekent dat de BEPS-richtlijn op punten vertraagd c.q. gefaseerd moet worden, prima.

Maar: Dutch sandwich moet nu worden aangepakt

Het bovenstaande wil niet zeggen dat elk antimisbruikinitiatief uitstel behoeft. Er zijn ook gevallen die zo overduidelijk moeten worden aangepakt dat Nederland dit – desnoods unilateraal – zou moeten doen. Ik denk in de eerste plaats aan de structuur die vaak wordt aangeduid als de “Dutch sandwich” (ook: “double Irish with a Dutch sandwich”). Kern van de Dutch sandwich is dat Nederland fungeert als doorvoerhaven om rente en royaltystromen zonder bronheffing naar een tax haven te brengen (waar geen belasting geheven wordt). Een technische uitleg is hier en hier, te vinden. In zekere zin is deze structuur goed voor Nederland (immers, bedrijven betalen een beperkte hoeveelheid Nederlandse belasting die er anders niet zou zijn geweest). Maar is dat feit alleen genoeg om deze sluiproute in stand te willen laten? Nadeel is namelijk dat zij – zeker bij US multinationals – grondslagerosie in andere landen bewerkstelligt. Zolang de sandwich bestaat zal Nederland het imago van belastingparadijs niet kunnen afschudden. Technisch zijn er meerdere opties om van de sandwich af te komen zoals een aftrekverbod voor betalingen aan belastingparadijzen of een bronheffing op rente en royalties in misbruikgevallen. Andere oplossingen zijn uiteraard denkbaar, mits de politieke wil bestaat om hier wat aan te doen. Hoe dan ook, snel handelen is wenselijk, ook om uitstel van sommige andere BEPS-maatregelen aanvaardbaar te maken voor het brede publiek. Nederland kan dan laten zien dat hij zowel verstandig als voortvarend aan de slag is met de strijd tegen BEPS.

***

Foto door Khush N via Flickr.com (Creative Commons, licentie).